Vijf en dertig tranen
De matseiwoh (grafsteen) van tranen
"Moeder wij zijn toch lief geweest? Waarom moeten wij dan in dat nare donkere hok?" Met deze bange vraag, soms alleen in de ogen, gingen één miljoen Joodse kinderen in opperste verlatenheid ruim dertig jaar geleden de laatste martelgang. Zij begrepen niet waarom de meeste grote mensen niet eens reageerden op die grijpklauwen, die hun vader en moeder, ooms en tantes en al hun vriendjes in die grote gasovens stopten tot het gillen verstomde en de laatste adem uit de longen was weggeschroeid. Zij begrepen niet waarom alleen de zweep en het hoongelach voelbaar waren, totdat hun lichamen in as en rookslierten onder een zwijgende hemel verwaaiden.
Kinderen begrijpen gelukkig nog niet waarom de moordenaar, waarin de mens zichzelf beter herkent, altijd interessanter is dan de slachtoffers, waarom de drie van Breda belangrijker nieuws blijven en meer menselijke aandacht krijgen dan de geestelijk verminkten van 1940-1945, waarom Jasser Arafat op het wereldtoneel wordt bejubeld en de namens hem vermoorde Joodse kinderen zelfs geen medelijden ondervinden.
Op de omslag van deze dichtbundel ziet u een foto van 35 kinderen. Een klassenfoto van een Joodse lagere school in Den Haag. Een gettoschool bijeengebracht ter vernietiging zoals deze thans, zonder krachtig protest van niet-Joodse zijde, nog bestaan in Bagdad en Damascus. Op een nacht in 1942 werden nagenoeg alle kinderen met ouders gearresteerd. Ida Vos was één van de vier, die in 1945 overgebleven waren om het aan ons te zeggen.
Nu de 4e mei weer nadert, biedt zij ons deze verstilde tranen aan. Kleine, sobere versregels opgeweld uit een geschonden verleden tijd, gedachtenis aan verloren namen, doch die haar geen moment met rust laten. Zijn wij bereid naar die stemmen te luisteren, al is het maar tijdens de twee minuten stilte op de vierde mei? Zijn wij bereid om in 1975 wél onze houding te bepalen en ons tenminste verantwoordelijk te weten voor de enkele overlevenden, die met hun kinderen in Israël nog steeds het leven moeten laten voor het recht om in vrede en vrijheid te leven? Onze houding nu is beslissend voor de toekomst niet alleen van het Joodse volk maar voor het lot der hele mensheid.
Moge de door tranen verstikte stem van Ida Vos helpen om niet wederom te falen hetzij als individu hetzij als geestelijke of wereldlijke overheid.
Eric Krop (F.J. Krop)
Voorzitter Expogé, afd. Rotterdam e.o.