Koelie
In Koelie lezen we hoe het een Javaanse contractarbeider vergaat; we volgen hem van de dessa naar een wereld van misleiding en dwang die - hoewel het verhaal rond de eeuwwisseling speelt - sterk aan slavernij doet denken. Er zijn in onze literatuur over Nederlands-Indië weinig voorbeelden waarbij een inlander zo treffend wordt neergezet.
Waarschijnlijk is het alleen mogelijk voor iemand met de achtergrond en het talent van Madelon Székely-Lulofs om zo overtuigend vanuit de oosterse gedachtewereld te schrijven. Nergens zien we een opgestoken vinger, want Koelie is een roman van berusting met als sleutelwoord: nassip (noodlot).
Madelon Székely-Lulofs (1899-1958) verbleef ruim tien jaar als assistents-vrouw op de rubberplantages van Sumatra. Als geen ander kende zij de onmenselijke omstandigheden waaronder de koelies, die geronseld waren op Java, het zware werk moesten verrichten. Toen Koelie in 1932 verscheen, lazen velen het boek als een aanklacht tegen het kolonialisme. Deze reacties zijn zeker niet onbegrijpelijk. Misschien juist wel door de afstandelijke manier van schrijven is het mogelijk aan deze roman een politieke strekking toe te kennen. De schrijfster heeft overigens altijd met klem tegengesproken dat het boek bedoeld zou een aanval op de houding van Nederlanders.