Schakels in Stedebouw - Een model voor analyse van de ontwikkeling van de ruimtelijke kwaliteiten van 19de-eeuwse stadsuitbreidingen op grond van een onderzoek in Gelderse steden

Onderzocht is welke grote en middelgrote steden in stedenbouwkundig opzicht vergelijkbaar zijn, zowel voor wat betreft de historische stedenbouwkundige structuur, als voor wat betreft de problematiek van de stadsvernieuwing. In deze studie wordt aangetoond dat ten minste 16 Nederlandse steden, waaronder ARNHEM en NIJMEGEN, een vergelijkbare historische stedenbouwkundige structuur bezitten, hierbij inbegrepen de 19de-eeuwse stadsuitleg.

Opmerkelijk is dat de meest ingrijpende sanering en vernieuwing van historische bebouwing heeft plaatsgevonden in de steden die gedurende de 19de eeuw in korte tijd omvangrijk zijn uitgebreid (de voormalige vestingsteden). Het conflict tussen het behoud van historische stadsdelen enerzijds en grootschalige stadsvernieuwing anderzijds, zoals dit zich in het bijzonder voordoet in de grote en middelgrote steden, wordt inzichtelijk gemaakt.

De inhoud van het boek bevat naast een uitgebreide inleiding onder meer een samenvatting van de stadsontwikkeling tot 1800, een model van het ontstaan van (complexe) stedelijke nederzettingen, een analyse van de 19de-eeuwse uitleg van ARNHEM, een beschrijving van de stedenbouwkundige structuur van de 16 grote en middelgrote steden ca. 1900, en van de uitleg en instandhouding van het stedelijk bouwwerk gedurende de 19de eeuw (waaronder bestuurlijke en sociale aspecten, en de ontmanteling en uitleg van vestingsteden), alsmede een typering van het historisch stedelijk bouwwerk in de 20ste eeuw onder invloed van de stadsuitbreiding.

De uitkomsten van deze studie zijn niet alleen van betekenis voor de stedenbouwkundigen, architecten, historisch-geografen en bouweconomen, maar ook voor bestuurders en/of politici. De uniforme gegevens over de historische gebouwenvoorraad van 16 steden die voor deze studie zijn verzameld, geven een objectief beeld van de aard en omvang van de betreffende steden. Vooral het feit dat de omvang en de dichtheid van de (historische) bebouwde kom in de toekomst zal worden gehanteerd als maatstaf voor de financiële verhouding rijk-gemeenten geeft actualiteitswaarde aan de verzamelde gegevens.