Speculanten en revolutiebouwers - Projectontwikkeling in Amsterdam 1877-1940

Vanaf 1850 begon Amsterdam op te krabbelen na eeuwen van stagnatie en verval. De stedelijke economie en de bevolking begonnen te groeien. Het stadsbestuur was daar totaal niet op voorbereid. Pas in 1877, na jaren van vruchteloze discussies, werd een uitbreidingsplan vastgesteld. In de periode daarna, die bekendstaat als de Tweede Gouden Eeuw, maakte Amsterdam een spectaculaire bloei door. Rond de stad verscheen een ring van wijken met maar liefst 135.000 nieuwe woningen. Meer dan 75 procent van deze volkswoningbouw verrees in opdracht van projectontwikkelaars. Deze ontwikkelaars speelden een sleutelrol in de ontwikkeling van Amsterdam, maar er is bijna niets bekend over hun activiteiten.

In Speculanten en revolutiebouwers beschrijft Rens Smid voor het eerst de rol van projectontwikkelaars in de woningbouw. Hij laat aan de hand van zorgvuldig archiefonderzoek zien dat de snelle economische en ruimtelijke ontwikkeling van Amsterdam in deze cruciale periode niet mogelijk zou zijn geweest zonder projectontwikkelaars en hun financiers. Amsterdam werd voor het overgrote deel gebouwd met particulier geld en particuliere kennis. De 'revolutiebouw' die zij neerzetten had een slechte naam, net als de ontwikkelaars zelf. Ook dat beeld klopt niet: er werden relatief goede woningen gebouwd, die betaalbaar waren voor de doelgroep van arbeiders en kleine middenstanders. Iedereen die nu in Oud-West of de Pijp rondloopt, kan zien dat de woningen die zij gebouwd hebben nog altijd zeer gewild zijn.

Dit boek zet een cruciale periode in de ontwikkeling van Amsterdam in een nieuw licht. Het is daarom niet alleen interessant voor Amsterdammers of historici die zich met de stad bezighouden, maar ook voor stedenbouwkundigen, beleidsmakers en bestuurders die meer willen weten over de relatie tussen stad en markt, tussen publiek belang en particulier kapitaal.