De Gouden Eeuw - In 17 portretten en momenten

'U wilt ons uitroeien en dat bevalt ons niets.' Willem van Oranje richtte deze woorden tot een handlanger van Don Juan, de landvoogd die namens de Spaanse koning de opstandige Nederlanden kwam bedwingen. Tien jaar eerder had een andere landvoogd, de hertog van Alva, met zijn meedogenloze vervolging van calvinisten laten zien dat het Spanje ernst was met de verdelging van eenieder die niet het hoofd boog voor de katholieke koning van Spanje. Dat de opstandelingen staande bleven tegen het geweld van de militaire supermacht van hun tijd was al een mirakel. Maar het grootste wonder was wel dat uit deze ongelijke strijd een staat voortkwam die heel Europa achter zich liet in rijkdom, welvaart en culturele bloei.

Of het nu ging om Nederlandse schilders, wetenschappers, politici, kooplieden of vlootvoogden, ze waren van uitzonderlijk hoog niveau. Op het Europese toneel en op de wereldzeeën speelde het landje met zijn hooguit twee miljoen inwoners een vooraanstaande rol. De Nederlandse Republiek was in velerlei opzichten 'modern'. Terwijl in de rest van Europa de overgrote meerderheid van de bevolking gebukt ging onder honger en schaarste, hadden de Nederlanders schilderijen aan de muur, brood, boter en kaas op tafel en turf in de haard.

Luc Panhuysen beschrijft hoe uit de chaotische situatie tijdens de Opstand tegen de Spanjaarden (1568-1648) een veilige enclave ontstond die de basis vormde voor de Republiek en haar Gouden Eeuw. In een serie portretten passeren onder anderen bekende figuren als Johan van Oldenbarnevelt en Hugo de Groot de revue, maar ook minder bekende personen zoals de mystiek aangelegde politicus Coenraad van Beuningen en Willem III, de Oranjeprins die de Republiek meetrok in een grote Europese oorlog. Een land dat zoveel voorspoed kende, wekte jaloezie op. Daarom in dit boek ook aandacht voor de ingrijpende veranderingen in het internationale krachtenveld die in deze periode plaatsvonden.