Fluisteraars - Leven onder Stalin

Hoe is het om onder de voortdurende druk van een totalitair systeem te leven? Wat gebeurt er in de binnenkamers, de huiskamers, tussen intimi? Wie is vijand? Wie is vriend? Het bijzondere aan Fluisteraars is dat het gaat over de ervaringen van álle Russen onder Stalin. Orlando Figes baseert zijn verhaal op een enorme veelheid aan bronnen - brieven, memoires, interviews - en vertelt hoe de Russen zich onder Stalin staande probeerden te houden. Op briljante wijze schetst hij de realiteit van de vaak onmogelijke keuzes waar mensen voor werden geplaatst.

Het boek roept een beeld op van het beklemmende labyrint waarin de Russen in deze periode van dictatoriale onderdrukking terechtkwamen: een samenleving waarin een verkeerde keuze een hele familie kon vernietigen, maar waarin diezelfde keuze op een ander moment ironisch genoeg juist weer levens kon redden. Het was een maatschappij waarin mensen fluisterden: niet alleen om zichzelf, hun familie, hun buren en hun vrienden te beschermen, maar ook om hen te verklikken. Figes slaagt erin om ook van informanten de menselijke kant te laten zien en toont hoe in een repressief systeem iedereen in een collaborateur kan veranderen. De onschuldig ogende portretjes die de ijzingwekkende verhalen vergezellen, krijgen hierdoor een dreigende lading, hetgeen dit boek een extra dimensie verleent, die voor historische non-fictie uniek mag worden genoemd.

Fluisteraars is een aangrijpend verslag van mensen die in een onmogelijke tijd overeind moesten zien te blijven en een schitterend voorbeeld van verpletterende kracht die van geschiedschrijving kan uitgaan.