Naar de bronnen ! - De bewoningsgeschiedenis van Opheusden in de 17de en 18de eeuw
Dit boek is uit nood geboren. Veel genealogisch onderzoek in de Betuwe loopt vast omdat doop-, trouw- en begraafboeken van de 18de eeuw en nog meer de 17de eeuw niet meer bestaan of slechts ten dele bewaard zijn. Het Rijksarchief te Arnhem bevat echter nog vele meters archiefmateriaal van veel oudere datum. Vooral in de Protocollen van Bezwaar, dat zijn een soort voorlopers van de huidige notariële akten, zijn veel namen van voorouders te vinden. Hoewel elke bezoeker ze daar kan raadplegen zijn ze toch slecht toegankelijk vanwege het moeilijk leesbare schrift en het ontbreken van een register van persoonsnamen.
Als eerste kopieerde J. v. Beynum vele jaren lang handmatig namen uit de Protocollen in schriftjes. Vanaf 1987 schreef D. Spruit de akten volledig over en typte ze thuis uit op een schrijfmachine. Het belang van deze initiatieven was inmiddels duidelijk geworden. Pas na verfilming der akten en met de komst van de computer kon verdere verbetering aangebracht worden. Een kleine groep enthousiastelingen, veelal leden van de Historische Kring Kesteren en Omstreken, volgden rond 1990 het voetspoor van Spruit met het op grote schaal transcriberen van deze Protocollen. In tien jaar tijd zijn naar schatting 9.000 folio's overgeschreven en gepubliceerd van ongeveer twaalf Betuwse dorpen. Dit monnikenwerk gaat nog steeds door, zolang nieuwe technische ontwikkelingen om zulke teksten te digitaliseren, nog niet voorhanden zijn.
De toegankelijkheid en leesbaarheid mag dan zijn verbeterd, de begrijpelijkheid bleef een probleem. Daarin wil dit boek voorzien. Aan de hand van bewezen voorbeelden van afgesloten leningen en hypotheken worden een aantal vuistregels geformuleerd voor het gebruik van dit soort bronnen. Deze regels kunnen ook toegepast worden op situaties waar geen spijkerharde bewijzen van de gang van zaken te geven zijn maar wel een geloofwaardige of waarschijnlijke toedracht verondersteld mag worden.
Als voorbeeld hiervan hebben de auteurs deze regels toegepast op de Protocollen van Bezwaar van Opheusden. Ze reconstrueerden een aantal familiestambomen en ook de bewoningsgeschiedenis van twee straten. Deze methode is op iedere plaats in de Betuwe toe te passen.