Charlotte Salomon - Leven? of Theater? - Een zangspel, 1940-1943
"Zorg er goed voor, het is mijn hele leven." Met deze woorden vertrouwde de Duitse kunstenares Charlotte Salomon (1917-1943) haar cyclus met gouaches Leven? of Theater? toe aan een vriend. Niet veel later werd ze - in de vijfde maand zwanger - gedeporteerd naar Auschwitz, waar ze kort na aankomst werd vermoord.
Het werk dat Salomon achterliet, is in de waarste zin van het woord haar pièce de résistance. Het verenigt schilderkunst, poëzie en muziek tot een gefictionaliseerde autobiografie van Charlottes leven: haar jeugd in Berlijn, haar kunststudie na de machtsovername door de nationaal socialisten, haar relatie met de zangpedagoog Alfred Wolfsohn, haar ballingschap in Frankrijk en boven alles de door een reeks zelfmoorden overschaduwde familiegeschiedenis.
Met subtiele ironie, die tot uitdrukking komt in ludieke pseudoniemen en fantasierijke elementen, probeert Charlotte het hoofd te bieden aan de destructieve krachten die haar omringen. Haar werk, waarvan dit boek de 450 belangrijkste gouaches bevat, getuigt van een niets- en niemand ontziende openheid en een opmerkelijk observatievermogen.
Haar voornemen "iets heel krankzinnig bijzonders te ondernemen" resulteerde in een uniek en weergaloos kunstwerk.