De stille man - Albert van Hoogenbemt
ALBERT VAN HOOGENBEMT (1900-1964) schreef met zijn debuut DE STILLE MAN (1938) één van de beste psychologische romans in de Nederlandse literatuur' (R.F. Lissens), naar het model van zijn voorbeeld André Gide. De hoofdfiguur, een veertiger, beleeft wat we tegenwoordig een midlifecrisis zouden noemen. Zijn zoektocht naar de eigen identiteit verloopt via een 'Vatersuche'. Hij moet zich van de last van zijn enigmatische overleden vader bevrijden, om aan een tweede leven te kunnen beginnen.
Het portret van de vader leidt niet tot een vastomlijnd karakter. Hij wordt geschetst als een man met een drang naar het absolute en geobsedeerd door perfectie, maar achter de heldenmoed schuilt veel lafheid en onvermogen. Hij is componist en man van cultuur, maar zijn hele gezin zucht onder de terreur van iemand die er maar niet in slaagt om als kunstenaar door te breken, bij gebrek aan hartstocht en talent. Hij heeft een dromerige blik en een strelende hand, maar hij drinkt, speelt en vecht in cafés, of bespiedt geliefden.
Die vele 'duistere vlekken' in de gebrandmerkte ziel van de 'stille man' lichten op door een wisseling van perspectieven en genres. De auteur toont ten overvloede hoe complex en onvatbaar de vaderfiguur wel is, eerst via jeugdherinneringen van de zoon, vervolgens via brieven van de echtgenote en ten stone via getuigenissen van familieleden en vrienden. Ondanks de ultieme verzoening van de vader met zijn engelachtige vrouw, eindigt de roman met de pijnlijke ontdekking dat we noch anderen, noch onszelf kunnen kennen.
Voor De stille man ontving Van Hoogenbemt in 1939 de driejaarlijkse Staatsprijs voor Vlaams verhalend proza.