Adelaïde

De roman ADELAIDE (1929) van GERARD WALSCHAP (1898-1989) sloeg in Vlaanderen in als een bom. De vredige, idyllische dorpjes uit de heimat-literatuur worden nu bevolkt door neurotici, dementen, sadisten en gedegenereerden. Hierbij focust de auteur op Adelaide, die wanhopig vecht tegen zinnelijkheid, waanzin en erfelijkheid. Belangrijk is dat Walschap voor 1932 - toen hij zich van kerk en geloof afkeerde - kan worden beschouwd als een modern katholiek auteur, à la François Mauriac, Georges Bernanos en Julien Green in Frankrijk. De ontmaskering van het rurale Vlaanderen kwam dus uit eigen kamp. Vandaar de dubbel hevige reacties, zoals in Jong Dietschland (1930): 'Tientallen meisjes en vrouwen die dit boek lezen gaan zich een Adelaïde voelen, gaan zich kronkelen in pijn en ongerustheid. Weg met die bezetenheid, want dit is niets voor ons, katholieke Vlamingen. 'En Ernest van der Hallen in Boekengids (1930): 'Adelaïde is een crisisboek dat ik niemand als lectuur durf aanbevelen, wel liefst ontzeggen zou aan ieder die de eeuwige driften in zich niet wenst te wekken.' Maar Urbain Van de Voorde - een gezaghebbend Vlaams criticus - heeft het in de Nieuwe Rotterdamsche Courant (1930) over 'Walschap met wie de Vlaamse katholieke zedenroman wellicht definitief aan zijn traditionele, pietluttige bekrompenheid en vromerig-brave onbeduidendheid ontgroeit.'

Gerard Walschaps genadeloze drift om het folkloristische Vlaanderen te ontmaskeren, zijn directe no-nonsense stijl en zijn creatie van een cocktail van taalvarianten hebben ongetwijfeld auteurs als Louis Paul Boon, Hugo Claus, Walter van den Broeck en Tom Lanoye beïnvloed.