Sheherazade of literatuur als losprijs

De thematiek in de romans van RAYMOND B R U L E Z (1895-1972) is verrassend actueel. Maar tijdens zijn leven mocht hij op weinig bijval rekenen. Zo heeft hij tien jaar tevergeefs gezocht naar een uitgever voor zijn debuutroman André Terval (1930). Natuurlijk had dat te maken met de afstandelijke ironie waarmee hij zich van iedere ideologie of religie distantieerde. Zowel de Vlaamse Beweging ai

als het katholicisme moesten het ontgelden, wat hem door kritiek en publiek niet in dank werd afgenomen. De aparte positie die Brulez in het toenmalige Vlaamse literaire landschap innam, blijkt voldoende uit zijn hoogst onmodieuze motto's: 'Nicks in de wereld is het bezitten waard, zelfs uw eigen ik niet' en 'Alles streeft naar zijn tegengestelde pool.' In de tijd van de grote ideologieën was literatuur voor Brulez 'een liefhebberij.'

In deze roman geeft Brulez, charmant vertellend en pikant filosoferend, het volle pond van zijn talent. Sheherazade mag van de sultan van Arabië in leven blijven, als ze een aantal verhaaltjes voor hem schrijft. Ze maakt gebruik van legenden, sprookjes en mythes, en vermengt eclectisch allerlei culturen, maar ook magie en realiteit. Intussen haalt Brulez via haar scherp uit naar alle Grote Waarheden. Zo ontmantelt hij in 'De achtste reis van Sindbad' de communistische utopie en in 'De fatsoenlijke faun' de bekrompen moraal van de burgerij. Het verhaal 'De tweesprong' vertelt ons hoe tussen deugd en ondeugd, goed en kwaad niet kan worden gekozen.

Raymond Brulez heeft iets van een postmodernist. Hij twijfelt aan alles, geen enkele zekerheid of waarde blijft overeind. De wereld vertoont geen samenhang, maar hangt als los zand aan elkaar. Brulez vindt dat echter niet erg: hij schept plezier in het hedonistische spel van het bestaan en in de rol van relativerende toeschouwer.