Een nieuwe wereld - Europese ontdekkingsreizen en renaissance rond 1500

Rond het jaar 1500 werd op veel gebieden een nieuwe wereld ontdekt: in 1492 'ontdekte' Columbus Amerika, in 1497 ontdekte Vasco da Gama de vaarroute naar India, in de jaren negentig van de zestiende eeuw werd het perspectief in de schilderkunst 'ontdekt', even na de eeuwwisseling 'ontdekte' Machiavelli het wezen van de machtsuitoefening en Afrikanen, Indiërs en Indianen 'ontdekten' de kanonnen van de blanken. In diezelfde tijd werden de joden uit Spanje, en later uit Portugal en bijvoorbeeld Neurenberg, verdreven; christenen en 'Moren' raakten in en buiten Europa met elkaar slaags; en een paus werd - althans volgens Erasmus - wegens onchristelijk gedrag de toegang tot de hemel geweigerd.

In geen tijdperk is door oorspronkelijke en baanbrekende persoonlijkheden - zoals Albrecht Dürer, Jeroen Bosch, Leonardo da Vinci - zoveel nieuws bedacht en gedaan als in deze tijd van de vroege Europese ontdekkingsreizen en de renaissance, welke cultuurperiode nog altijd ter discussie staat, maar waarvan de betekenis sinds Jacob Burckhardts klassieke boek Die Kultur der Renaissance in Italiën door niemand meer wordt ontkend. Er voltrokken zich (en niet alleen in Europa en Amerika) veranderingen op velerlei gebied, waarvan wij ons alien bewust zouden moeten zijn, maar die we zelden in hun vergaande consequenties begrijpen.

Dr. E.M. Janssen Perio heeft in Een nieuwe wereld geprobeerd de even boeiende als wereldschokkende ontwikkelingen - en de hierbij betrokken persoonlijkheden - in de periode rond 1500 in een soort panorama te schetsen, waarbij hij zoveel mogelijk gebruik maakt van oorspronkelijke teksten en illustraties. Een leidraad hierbij was allereerst de fascinerende figuur van Columbus en diens vier ontdekkingsreizen van 1492 en 1504, evenals de veranderingen die deze nog altijd omstreden figuur heeft teweeggebracht in ons wereldbeeld, op de grens van de middeleeuwen en een nieuwe moderne tijd.