Land van belofte - Een familiekroniek

De dag dat ik veertien werd, deelde mijn vader me mee dat hij geen Engelsman was, maar uit Duitsland kwam en van joodse afkomst was. Ik stond perplex. Tot op dat moment was ik er vast van overtuigd dat hij een rasechte Brit was. We hadden een Engelse achternaam, ik had de twee medailles in handen gehad die een Brits officier mijn vader voor zijn heldenmoed tijdens de oorlog had opgespeld en verder lag een reis naar Cheltenham, in hartje Engeland, nog vers in het geheugen, omdat een van mijn nichtjes mij op het kille gras van een park bijna had doodgekieteld.

Het zal nog vijfentwintig jaar duren voor Joseph Pearce (1951) ertoe komt zijn joodse familie op te zoeken. Dat blijkt geen sinecure. (Uiteengeslagen door de Tweede Wereldoorlog leven zijn neven en tantes verspreid over de hele wereld: Engeland, de Verenigde Staten, Israël, Bolivië en Australië. Sommigen hebben, net als de vader van de auteur, niet of nauwelijks met hun kinderen over hun verschrikkelijke ervaringen gerept. Als hun neef op bezoek komt, besluiten ze eindelijk te spreken.

Naast het trauma van de holocaust houdt nog een andere stille pijn de familie in haar ban: de raadselachtige zelfmoord van grootmoeder Else Durra. Aan de hand van nagelaten brieven en gesprekken met familieleden reconstrueert de auteur de groeiende wanhoop van deze banneling voor wie het leven ook vóór de Tweede Wereldoorlog al zinloos was geworden na het verlies van haar jongste zoon.

Met het verhaal van zijn eigen odyssee die hem naar familieleden op vier continenten brengt, maakt Joseph Pearce de tragedie van de twintigste eeuw voelbaar. Het land van belofte is voor iedereen een illusie gebleken. Alle familieleden zijn zich min of meer bewust van hun ontworteling. Paradoxaal genoeg liggen zelfs voor de zwaarst getroffen slachtoffers van de kampen de roots en de meest idyllische herinneringen in het land dat hen trachtte uit te roeien: de Duitse heimat.