Ziekenfondsen en de duitse bezetting
Bijna vijftig jaar lang heeft de indruk bestaan dat het in bezettingstijd ingevoerde Ziekenfondsenbesluit in feite een Nederlandse maatregel was. De Duitsers zouden, gestimuleerd door Nederlandse ambtenaren, een uit de vooroorlogse jaren daterend voorontwerp hebben voorzien van wat Duitse franje, maar hun invloed op het Ziekenfondsenbesluit-1941 was te verwaarlozen. Met die redenering als uitgangspunt werd na de bevrijding de verplichte ziekenfondsverzekering gehandhaafd en tot vandaag de dag werken de ziekenfondsen nog voor een groot deel op de grondslag van uit de oorlog daterende maatregelen.
Een grondig historisch onderzoek, waarvan de resultaten in dit boek zijn neergelegd, leidt echter tot een heel andere conclusie. Niet de rol van de Duitsers, maar die van de Nederlandse ambtenaren was te verwaarlozen. Het Ziekenfondsenbesluit 1941 is wel degelijk een Duitse maatregel geweest en dat de ziekenfondsen voor erger bleven bespaard is niet of nauwelijks aan de Nederlandse ambtenaren te danken geweest. Zij hebben na de bevrijding hun rol sterk opgepoetst, maar bewezen in de oorlogsjaren veel diensten aan de bezetters.
Dat zijn de conclusies van H. C. van der Hoeven, jaren lang directeur van het Haagse ziekenfonds AZIVO en eerder auteur van boeken over de geschiedenis van het ziekenfondswezen als "Voor Elkaar" (1963) en met een aanvulling van de volgende jaren "Om de macht bij het fonds" (1983). Bij de voorbereiding van deze boeken viel de schrijver op dat over de totstandkoming van het Ziekenfondsenbesluit-1941 weinig gegevens beschikbaar waren. De meeste archieven waren nog gesloten en volstaan moest worden met de officieel ambtelijke informatie, zoals die na de oorlog in beperkte mate werd verstrekt. Toen het later mogelijk werd inzage te krijgen in het bij verschillende instanties en personen aanwezige historische materiaal greep Van der Hoeven - inmiddels in de VUT, maar op verzoek van AZIVO in 1989 tijdelijk bij het fonds teruggekeerd - deze kans aan. Het resultaat van dit speurwerk is in dit boek neergelegd.