De Februaristaking

Dit jaar is het 75 jaar geleden dat in de morgen van 25 februari 1941 de trams stil stonden. De eerste razzia's waarbij 427 Joodse mannen werden opgepakt waren voor Amsterdam de druppel die de emmer deed overlopen. De Duitse bezetter sloeg de staking keihard neer en na twee dagen was de staking ten einde. De Februaristaking was het enige massale, openlijke protest tegen de Jodenvervolging in Europa.

In Amsterdam namen stratenmakers, vuilnismannen en trambestuurders het voortouw. Medewerkers van het energiebedrijf, de waterleiding, de gemeentelijke was-, schoonmaak-, bad- en zweminrichting en andere gemeentebedrijven volgden. In totaal zijn er minstens 4400 ambtenaren en werklieden de straat opgegaan. Hun namen en functies zijn precies bekend omdat er na de staking bij de gemeentelijke bedrijven een grondig onderzoek werd uitgevoerd om de stakers te straffen. De namenlijst en de letterlijk uitgetypte verhoren worden zorgvuldig bewaard in het Stadsarchief. Alle stakers zijn gekort op hun salaris en de ambtenaren die opgeroepen hadden te staken werden zonder pardon ontslagen.

Als burgemeester van Amsterdam ben ik trots op de ambtenaren van toen die het initiatief durfden te nemen om te staken tegen het onrecht dat de Joodse burgers werd aangedaan. Wat zou ik hebben gedaan, zou ik ook zo dapper zijn geweest? Deze vragen gaan door je hoofd als je dit boekje leest. Als we vandaag de dag de ambtseed afleggen is onze laatste belofte: 'Ik zal me een zelfstandig oordeel vormen over de morele juistheid van mijn handelen'. Laten we hopen dat wij nooit zo op de proef worden gesteld als onze collega's van toen.

Amsterdam, 2016, Eberhard van der Laan