Schetsen uit de Middeleeuwen
Deze tweede bundel heeft zich, na den eersten, vrij wat jaren laten wachten; maar eindelijk verschijnt hij dan toch. De stukken op zichzelf zijn, naar mijne bescheidene meening, wat rijper dan die der eerste serie, althans niet minder dan deze. Maar de geheele serie is dat wèl, in zooverre zij minder eenheid van karakter vertoont. Ter aanvulling van de collectie heb ik namelijk ook gedeelten van vroegere opstellen, die een meer zuiver wetenschappelijk karakter droegen dan de andere, omgewerkt en ze met deze in den bundel opgenomen; zij schenen mij het daarin geschetste beeld van de middeleeuwsche toestanden op wenschelijke wijze aan te vullen en af te ronden. Maar dit is mij ten slotte toch niet geheel gelukt; wel is de inhoud van den bundel aldus veelzijdiger geworden, maar ik ben er niet voldoende in geslaagd het afwijkende karakter van sommige dezer opstellen door omwerking geheel te wijzigen. Toen ik het geheele werk in de drukproeven herlas, hinderde mij dus de ongelijkheid van toon dezer opstellen. Maar het was toen te laat, om ze terug te nemen; ik verzoek dus den lezer, die dezen bundel alleen leest voor tijdverdrijf, de nummers II, VIII en IX maar te willen overslaan.