Met de dood voor ogen - Overleven in de strijd om Indië

Indische oorlogstrauma's
Sterven voor Vorstin en Vaderland is een troost voor de nabestaanden. Dat moest de moeder van Benny de Lizer begrijpen uit het doodsbericht over haar zoon dat zij na de oorlog ontving van de regering. Benny was volgens dat bericht in maart 1942 bij de Japanse inval op Java in een heldhaftig treffen met de vijand 'gesneuveld voor Vorstin en Vaderland'. Maar of je nu sterft voor 'Vorstin en Vaderland', of gewoon doodgaat, zelf heb je er niets aan. Zelfs met de postuum uitgereikte medailles kan je niet meer pronken.

Het vreemde met Benny de Lizer was echter, dat hij helemaal niet dood was. Hij overleefde niet alleen een massa-executie en de hel van Pakan Baroe, maar hij leeft nog steeds. Tot op de dag dat deze regels worden geschreven. Daarom kon hij zijn verschrikkelijke verhaal nog vertellen.

Gruwelijke en soms lachwekkende ervaringen hebben ook alle andere slachtoffers, daders en bevrijders uit 'Met de dood voor ogen'. Enkelen hebben hoge militaire onderscheidingen gekregen, anderen, zoals Albert Plesman jr., ontvingen nog geen bedankbriefje voor betoonde moed en trouw. Zonder uitzondering echter hebben zij als dienaars van 'Vorstin en Vaderland' oog in oog gestaan met de dood en de bittere keerzijde van de medaille leren kennen.

Op het nippertje overleefden de meesten op wonderbaarlijke wijze executie, torpedering, luchtgevecht, verdrinking, mishandeling, honger of dodelijke tropische ziekten. Bij elkaar geven deze vertelde en opgeschreven menselijke drama's als 'oral history' een historische impressie van het oude Indië, tijdens en vlak na de Japanse bezetting. Maar in plaats van officiële geschiedschrijving over die oorlog, is 'Met de dood voor ogen' vooral een menselijke kroniek van traumatische ervaringen in de oorlog. Een oorlog die tevens een eind zou maken aan een koloniaal tijdperk dat nog steeds prominent voortleeft in de harten van zo velen.