Liefde, list en lijden - Historiestukken in het Mauritshuis

Het Mauritshuis koestert een lange traditie van wetenschappelijk onderzoek en daaruit resulterende beredeneerde catalogi. Aan de wieg van deze traditie stond niemand minder dan Victor de Stuers. In zijn vlijmscherpe Gidsartikel van 1873 Holland op zijn smalst had hij de overheid verweten het nationale culturele erfgoed te beschouwen 'als overgeërfde opeenstapelingen, die men uit een zeker gevoel van fatsoen niet wel kon opruimen, maar waaraan het jammer zoude wezen, eenig geld of eenige moeite te bestedeu', en voorts dat er in de musea 'geen volledige seriën, geen catalogussen' waren.

Reeds het daaropvolgende jaar voegde hij zelfde daad bij het woord en publiceerde hij zijn Notice historique et descriptive des Tableaux et des Sculptures exposés dans le Musée Royal, de eerste catalogue raisonné van het Mauritshuis. Deze publikatie gold lange tijd internationaal als standaard voor museum catalogi. Latere edities, verschenen in 1895, 1914 en 1935, omvatten aanvullingen en verbeteringen van Bredius, Hofstede de Groot en Martin.

Vooral vanwege de groei van de verzameling en de vlucht die het kunsthistorisch onderzoek heeft genomen, is sinds 1935 afgezien van beredeneerde catalogi die de gehele collectie van het Mauritshuis omvatten. Wel verschenen enkele deelcatalogi naar periode (1968: 15e en 16de eeuw) of onderwerp (1978: Rembrandt; 1980: Landschappen).

Thans verschijnt het eerste deel van een serie die uiteindelijk uit vijf catalogi zal moeten bestaan. Na de historiestukken zullen achtereenvolgens de portretten, genrestukken, stillevens en landschappen in het Mauritshuis worden behandeld. In elk van deze publikaties zal een selectie van de beste stukken binnen elk genre uitgebreid worden besproken terwijl de overige schilderijen in die categorie summier zullen worden bewerkt.