De Nederlandse spectator - Schetsen uit het letterkundig leven van de tweede helft van de negentiende eeuw

Met veel zelfbewustheid eisten de Tachtigers aan het eind van de vorige eeuw de alleenheerschappij op in de letterkunde. Daardoor hebben zij voor een groot deel het zicht benomen op wat zich naast en voorafgaand aan hun optreden in de Nederlandse letterkunde voordeed. Met name leidinggevende tijdschriften als De gids en De Nederlandsche spectator, waarin belangrijke literatoren van de oudere generatie publiceerden, werden door de Tachtigers geattaqueerd en - in de loop der jaren steeds meer - gebagatelliseerd. Maar welbeschouwd bevattende door Willem Kloos 'grauw' genoemde kolommen van een blad als De Nederlandsche spectator bij nader inzien tal van tintelende polemieken en belangwekkende beschouwingen.

In het Haagse weekblad De Nederlandsche spectator (1860-1908) verenigde zich een groep vooruitstrevende auteurs, kunstkenners en geleerden. Leidende figuren waren R.C. Bakhuizen van den Brink en Carel Vosmaer. Auteurs als J.J. Cremer, Jan ten Brink, Gerard Keller en P.A.S. van Limburg Brouwer werkten regelmatig mee. Vosmaer gaf ook aan jongeren als Marcellus Emants, Louis Couperus, Jacques Perk en Willem Kloos gelegenheid tot publicatie. Elke week bevatte het blad een prent in steendruk over een actuele kwestie. Meestal was de politiek het onderwerp, maar regelmatig werden ook de letterkunde, de kunst, het toneel en de pers behandeld. Uit deze prenten is een bloemlezing gemaakt, die een interessant beeld geeft van het culturele leven van de tweede helft van de negentiende eeuw. De prenten worden uitgebreid toegelicht. Het gaat vaak om hete hangijzers in het culturele en maatschappelijke leven, waarbij de betrokkenen verrassend fel van leer trokken.