En de violen zwegen - Een verhaal over de holocaust van de zigeuners
In het bleke licht van de aanbrekende dag, zag ik hoe de SS-ers het kamp doorzochten, de overgeblevenen opsporend die zich schuilhielden in de wasruimtes of weggedoken zaten in de dakgoten, waar ze ter plekke werden neergeschoten. Daarna hield het schieten op, de soldaten verdwenen, en het kamp hulde zich in stilte. Vlammetongen schoten hoog op vanuit de crematoria, zonder dat enig geluid de kalmte van de verglijdende nacht verstoorde. Mijn handen grepen de vensterbank vast. Er klonk geen muziek meer. De violen zwegen. Ik schreeuwde, want ik wist op dat moment dat ik mijn vader nooit meer terug zou zien. Het was de beurt aan het orkest om naar binnen te gaan.
Niet alleen de joden, ook de zigeuners hebben zwaar geleden onder de holocaust. Met deze indrukwekkende roman heeft de Pools-Amerikaanse schrijver Alexander Ramati dit weinig bekende feit onder de aandacht van de wereld willen brengen. Uitgangspunt vormden de waar gebeurde belevenissen van de zigeunerfamilie Mirga. Hoofdpersoon is de jonge Roman Mirga. Zijn vader is een beroemd violist die, wanneer de familie gedeporteerd wordt naar Auschwitz, door toedoen van kamparts Joseph Mengele terechtkomt in het gevangenenorkest. Een betrekkelijke garantie voor zijn leven - tenminste zolang er toehoorders zijn...
'En de violen zwegen' is behalve een aangrijpend document, ook een indringende beschrijving van een nagenoeg verdwenen cultuur.