Op de plaats rust
Jan Hendrik van Hardeveld werd geboren in Veenendaal op 2 juni 1925. Al jong was duidelijk dat hij handiger met tekenpotlood en krijt kon omgaan dan zijn medeleerlingen; daarom mocht hij steeds weer op het bord tekenen. Hij was er zich niet van bewust dat hij meer dan normale gaven op dit gebied had. In die tijd waren de inzichten in creatieve gaven nog niet zo diepgaand, laat staan dat al jong gestimuleerd werd in die richting verder te gaan. De jonge Jan had in die tijd grote bewondering voor clowns; dat wilde hij eigenlijk ook graag worden. Maar dat zag natuurlijk niemand zitten. Een vak moest hij leren. Op school werd de ouders aangeraden hun zoon te laten testen. De richtlijn die uit deze test kwam was: de reclamewereld, etaleren bijvoorbeeld. Jan van Hardeveld volgde wat toen heette de Nijverheidsschool in Wageningen. Met dankbaarheid denkt hij terug aan de tekenleraar op die school. Want hij was het die hem stimuleerde, daarmee zijn tekengaven verder ontwikkelend. De man gaf hem niet alleen les, maar ook de kans om veel en vaak te oefenen. De opleidingsmogelijkheden waren toen niet zoals nu.
Van Hardeveld werd na zijn opleiding etaleur. Zijn eerste baan was bij de firma Gerzon Utrecht. Daarnaast vond hij tijd om te tekenen. Intensief was hij pas daarmee bezig toen hij in de jaren 1946 tot 1949 in Indonesië verbleef, als een van de dienstplichtigen, die was ingedeeld bij de 7 December divisie. Daar ook kon hij zijn aanvankelijke liefde, clown zijn, uitleven. Want al snel waren zijn talenten ontdekt en kwam hij terecht bij het frontcabaret van de divisie. Hij werd er de grote drijfveer van het cabaret dat honderden - zeer succesvolle - voorstellingen gaf; zijn tekentalent zette hij in voor het maken van de programma's en voor het gewaardeerde sneltekennummer van het cabaret. Als clown kon hij zich eveneens uitleven in de sketches; het leverde hem al gauw de naam "Koning van de Kolder" op.
Indonesië boeide hem bovenmatig; diep onder de indruk was hij van de kleurrijkheid en vele vormen van het landschap, van de mensen en hun specifieke kleurige versieringen. Hij greep, als er maar even tijd voor was, naar zijn schetsboek en potlood en legde daarin de veelzijdigheid van land en mensen vast. Tot dan had hij nimmer kleuren gebruikt in zijn werk. Terug in Nederland 'kleurde' hij zijn tekeningen in. Hij bracht daarna de machtig mooie kleuren die hij, vooral, in de natuur ontdekte steeds vaker over op papier. Het aquarelleren had hem in de greep.
In de drie jaren in Indonesië heeft het land, in al zijn facetten, een onvergetelijke indruk op hem gemaakt. De liefde voor dit land en zijn bevolking, de wonderschone natuur en de cultuur, is na de vele reizen die hij nadien maakte naar Indonesië, intenser geworden.
Aan de Spaanse Costa Brava, ook al zo'n indrukwekkend natuurgebied, trachtte Jan van Hardeveld regelmatig de drukte van zijn hectische bestaan te ontvluchten. Liggend op het strand veerde hij, vorig jaar, op en bleek met zijn gedachten terug te komen uit Indonesië toen hij zei: "Er is zo veel materiaal over die jaren van het cabaret in Indonesië dat daar best een boek mee is te vullen".
Dat boek kreeg de toepasselijke titel "Op de plaats rust" en U lezer heeft dat nu in handen.