100 jaar SDAP/PvdA afdeling Arnhem

Op 26 augustus 1994 was het precies honderd jaar geleden dat in Zwolle de Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP) werd opgericht. Arnhem was een van de eerste gemeenten waar de SDAP een plaatselijke afdeling kreeg. Op  september 1894 sloot de eerder dat jaar opgerichte Onafhankelijke Sociaal-Democratische Vereeniging zich bij de SDAP aan.

Al in 1990 begon het Arnhemse PvdA-lid Peter Dijkerman zich te verdiepen in de geschiedenis van de lokale sociaal-democratie. In het afdelingsblad verschenen maandelijks artikelen van zijn hand, waarin opmerkelijke gebeurtenissen in vlotte verhaalvorm werden gepresenteerd. Bij zijn speurtocht werd duidelijk dat er grote hiaten zijn in het bronnenmateriaal. Deels werd dit goedgemaakt doordat hij een aantal zeer oude nog levende ooggetuigen wist op te sporen, waaronder de bijna honderdjarige dochter van het eerste SDAP-raadslid J.W.A. Zoestbergen. Dankzij deze inspanning kon Peter Dijkerman bij de herdenking van het honderdjarig bestaan van de sociaal-democratische partij in Nederland een schets geven van de ontwikkelingen in Arnhem.

Op vrijdag 2 september 1994 organiseerde de PvdA in Arnhem een bijeenkomst ter gelegenheid van honderd jaar sociaal-democratie in Arnhem. Bij die gelegenheid hield de heer GJ. Mentink een voordracht over honderdjaar sociaal-democratie in Arnhem, terwijl Anne Vermeer, de laatste voorzitter van de SDAP en de eerste voorzitter van de PvdA-afdeling Arnhem, een voordracht hield met als titel "Honderd jaar .... en verder?".

Op verzoek van het afdelingsbestuur nam ondergetekende de taak op zich om de tekst van Peter Dijkerman en de aandachtspunten van de voordracht van GJ.Mentink te integreren en gereed te maken voor publikatie. Het eindresultaat ligt nu voor u. Weliswaar lang na de herdenking van het honderdjarig bestaan van de sociaal-democratie, maar toch op een historisch moment. Op  februari 1996 bestaat de PvdA namelijk precies 50 jaar en op 6 maart 1946 werd in Musis Sacrum de afdeling Arnhem van de PvdA opgericht.

Zoals gezegd, dit is geen volledige geschiedschrijving. Daarvoor zijn er nog te veel witte plekken. Maar dit boekje geeft wel een beeld van een aantal belangrijke gebeurtenissen en ontwikkelingen in de geschiedenis. Het is bovendien een aardig naslagwerk geworden, waarin ook snel de oorsprong van nog vele bestaande verenigingen en instellingen is terug te vinden.

Dank voor hun bijdragen aan de totstandkoming van deze publikatie, is verschuldigd aan:

• G.J.Mentink en Anne Vermeer voor hun grondige commentaar op de concept-versies;
• P.R.A. van Iddekinge en mevrouw T.Seebach van het Gemeente Archief Arnhem voor hun vindingrijke behulpzaamheid bij het opzoeken van historisch materiaal;
• P.G.Aalbers voor zijn hulp bij het zoekwerk in de Openbare bibliotheek;
• Gemeente-archief, het IISG, en de Arnhemse Courant voor hun welwillende medewerking aan het plaatsen van de foto's;
• Peter Koopman en Rosie Weijer die het typewerk voor hun rekening namen.
• Henk Keizer voor het corrigeren en de namenindex en voor de 'Organisatie' van deze uitgave.

Sander Hupkes, Februari 1996