Sonsbeek 2008: grandeur

In 2008 staat kunstcritica en curator Anna Tilroe als artistiek directeur aan het roer van alweer de tiende Sonsbeek. Het uitgangspunt is dit keer niet “focus op locatie door de ogen van de kunst”, het devies van Sonsbeek 9, maar de positie van de kunst in huidige Westerse samenlevingen. Volgens Tilroe is er sprake van een depressie. Met het thema grandeur, oftewel ‘het menselijk streven naar grootsheid’, wordt geprobeerd om kunst in een ander daglicht te zetten.                       

De huidige tijd, het begin van de 21ste eeuw, wordt volgens Anna Tilroe gekenmerkt door wereldwijde verschuivingen op het gebied van de politiek, economie, maar ook het klimaat en communicatie. Als mens zijn we tegenwoordig in de eerste plaats een consument. De kunst is mee veranderd en wordt steeds meer beïnvloed door de markt. Tilroe ziet grote verschillen met de kunst uit de 20ste eeuw, waarin het bovenmenselijke, het onbekende, vooral centraal staat. In de huidige tijd is een kunstwerk niet meer in staat om angst in te boezemen; er zijn “geen optimistische visioenen meer”, stelt Tilroe in de tentoonstellingscatalogus van Sonsbeek 2008.    

Ondanks het verminderde optimisme – of idealisme –  blijft het verlangen naar grootsheid aanwezig in de mens die altijd boven zichzelf probeert uit te stijgen. Het is aan kunstenaars om dit diepste verlangen aan te wakkeren in de beschouwer.  Tilroe beschouwt het in zekere zin zelfs als hun maatschappelijk verantwoordelijkheid en daarmee dicht ze de kunst een belangrijke rol toe. Het doet denken aan het verloren avant-gardistische ideaal om kunst te verenigen met de samenleving. Deze vereniging blijkt niet ondenkbaar: voor de opening van Sonsbeek 2008 vindt er namelijk een processie plaats waaraan bijna duizend mensen deelnemen. De kunstwerken (of delen ervan) worden letterlijk en figuur op handen gedragen door de straten van Arnhem door mensen die zich gegroepeerd hebben in gildes. De processie is een groot succes, dat bij menig Arnhemmer in het geheugen gegrift staat. Na afloop krijgen de achtentwintig kunstwerken, voornamelijk installaties, een plekje in het vertrouwde Park Sonsbeek.