De zwarte herfst

Was het een executie? Of toch een moord? Op vrijdag 3 november 1944 verloren twee Arnhemse jongens - Bert en Hans Kuik - het leven door een nekschot uit een Duits vuurwapen. Dat gebeurde tijdens een razzia. Maar hoe, en waarom? Die vragen bleven onbeantwoord. Ze lieten Paul Vroemen, een buurtgenoot van Bert en Hans, niet met rust. Zijn drang, om te weten wat er in die turbulente herfstdagen van 1944 tijdens de Slag am Arnhem was voorgevallen, riep steeds nieuwe vragen op. De meeste daarvan bleven onbeantwoord, ondanks de veelheid van publicaties over 'de Slag'.

Daarom ging Vroemen in vrije tijd zelf op onderzoek uit, jarenlang. Hij legde nauwe contacten met mensen die de strijd destijds zelf hadden beleefd. Hetzij in de vuurlinie, hetzij in de schuilkelder. In de brandende stad of in de stilte van de Veluwse bossen. Burgers en militairen, geallieerden en Duitsers, van allerlei rang en stand, vertelden aan Vroemen hun verhalen. Verhalen, die samen met de vele verzamelde, vaak unieke documenten, tal van feiten in een duidelijker licht stelden, zoals de rol van het Arnhemse St.-Elisabeth's Gasthuis tijdens de Slag. Dit 'eiland in de strijd' was toneel van menig huzarenstukje, maar fungeerde tevens als sluis in het troebel water tussen gevangenschap en vrijheid.

Dit Gasthuis, waarmee ook het lot van Bert en Hans Kuik ten nauwste was verbonden, vormt een van de geschakeerde onderwerpen in deze bundel van ruim tachtig verhalen en bijna zestig 'momentopnamen', die merendeels op zichzelf staan, echter alle voortgestuwd door dezelfde onderstroom. In onmiskenbare samenhang wordt een caleidoscopisch beeld getekend van Arnhem en omgeving in de zwarte herfst van 1944. Het is ook een dramatisch beeld, zonder dat de contouren ervan met zware effecten zijn aangezet. Door het hele boek heen - waarin elk onderdeel wordt gekenmerkt door een specifiek eigen toon en sfeer, en dat rijkelijk is voorzien van met zorg gekozen foto's - zijn in een sobere en glasheldere stijl de ooggetuigen feitelijk zelf aan het woord.
Zeer bijzonder van deze uitgave is, dat bij de samenstelling van geen enkel bestaand werk is uitgegaan; nooit eerder gepubliceerde bronnen vormen de basis.